نوروز با همه خوبی هایش آفتهایی نیز دارد. در طول این روزها برخی دچار خطاهایی می شوند و گاهی خط قرمزهای شرعی را می شکنند و از حد شرعی تجاوز می کنند، در حالی که قرآن می فرماید:
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَیِّباتِ ما أَحَلَّ اللَّهُ لَکُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدینَ؛ اى کسانى که ایمان آوردهاید! چیزهاى پاکیزه را که خداوند براى شما حلال کرده است، حرام نکنید! و از حدّ، تجاوز ننمایید! زیرا خداوند متجاوزان را دوست نمىدارد.(1) اسلام دین میانه روی است و در آن افراط و تفریط وجود ندارد و از طرفی دین مثبت گراست در این آیه شریفه ابتدا استفاده کردن از چیزهای حلال را مطرح و حتی با کسانی که آنچه محوز داده از خود و دیگران محروم می کنند را مورد انتقاد قرار می دهد از طرفی کسانی که که از حدود الهی تجاوز می کنند را نیز از دایره دوستان دین خارج می کند. قرآن در جای دیگر بعد از بیان دستوات الهی می فرماید:
تِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ فَلا تَعْتَدُوها وَ مَنْ یَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ؛ اینها حدود و مرزهاى الهى است؛ از آن، تجاوز نکنید! و هر کس از آن تجاوز کند، ستمگر است.(2) بنابراین طبق دیدگاه قرآنی نه باید از تفریحات سالم خودداری کرد و نه به بهانه تفریح و شادی گناه مرتکب شد. و اما گناهانی که در نوروز بیشتر به چشم می خورد:
1. آزار و اذیت دیگران
یکی از اخلاق رذیله که در اسلام از آن به شدت نهی کرده است آزار رساندن به دیگران است، به ویژه اگر طرف مسلمان و مؤمن به خدا باشد. قرآن در این زمینه می فرماید: وَ الَّذینَ یُؤْذُونَ الْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ بِغَیْرِ مَا اکْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتاناً وَ إِثْماً مُبیناً؛ و آنان که مردان و زنان باایمان را به خاطر کارى که انجام ندادهاند آزار مىدهند؛ بار بهتان و گناه آشکارى را به دوش کشیدهاند. (3)
روایات زیادی نیز وجود دارد:
در ارشاد القلوب باب هجدهم - سفارشهاى لقمان به پسرش آمده است: نبى اکرم صلّى اللَّه علیه و اله فرموده: اگر هر کسى مؤمنى را آزار دهد اگر چه بواسطهى یک جمله سخن باشد روز قیامت محشور مىشود در حالتى که در پیشانى او نوشته شده ناامید از رحمت خداست و او مانند کسى است که کعبه و بیت المقدس را خراب کرده و ده هزار فرشته را کشته است. رفاعة بن اعین گفته است که امام صادق علیه السّلام به من فرمود: آیا خبر دهم ترا از کسانى که روز قیامت عذابشان از همه سختتر است عرض کردم بلى آقاى من مرا خبر ده! فرمود: سختترین مردم از حیث عذاب روز قیامت کسى است که ستمگرى را به ضرر و زیان مؤمنى کمک کند اگر چه به یک کلمه حرف باشد.(4)
از آن طرف کسی که از انجام این گناه خودداری کند دارای اجری بس بزرگ است: شیخ صدوق در مجلس سى و هفتم کتاب امالى از امام دهم على بن محمد علیه السّلام در مصاحبه موسى با خداى عز و جل می نویسد: موسى [عرضه داشت:] معبودا ... پاداش کسى که آزار خود را از مردم باز دارد و به آنها خوبى کند چیست؟
ج- دوزخ روز قیامت به او فریاد زند که به تو راهى ندارم. (5)
امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: صداقت از امانت بحساب مىآید دروغ خیانت مىباشد، ادب آدمى را سربلند مىکند، دور اندیشى از تیز هوشى است، اسراف آدمى را هلاک مىکند و میانه روى ثروت مىآورد
2. آسیب رسانده به طبیعت
امام على(علیه السلام) فرمود: ... آنچه باعث افزایش در عمر شود، آزار نکردن و احترام سالمندان است، و صله رحم و دورى از بریدن درختان تر؛ مگر در حال ضرورت و کامل وضو گرفتن و حفظ تندرستى. (6)
3. اسراف کردن
در پذیرایی ها و مهمانی های نوروزی مواد غذایی دور ریخته می شود که این خلاف تعالیم اسلام است. در قرآن به صراحت آمده است: یا بَنی آدَمَ خُذُوا زینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفینَ؛ اى فرزندان آدم! زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد، با خود بردارید! و (از نعمتهاى الهى) بخورید و بیاشامید، ولى اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست نمىدارد.(7)
إِنَّ الْمُبَذِّرینَ کانُوا إِخْوانَ الشَّیاطینِ وَ کانَ الشَّیْطانُ لِرَبِّهِ کَفُوراً ؛ چرا که تبذیرکنندگان، برادران شیاطینند؛ و شیطان در برابر پروردگارش، بسیار ناسپاس بود! (8) احادیث در این مورد فراوان است از جمله:
ابن نباته گوید: امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: صداقت از امانت بحساب مىآید دروغ خیانت مىباشد، ادب آدمى را سربلند مىکند، دور اندیشى از تیز هوشى است، اسراف آدمى را هلاک مىکند و میانه روى ثروت مىآورد.(9)
امام صادق علیه السّلام فرمودند: همانا خداوند میانهروى را دوست داشته و از اسراف بدش مىآید؛ حتى دور انداختن هسته خرما (اگر به درد بخورد) و باقیمانده آب نوشیدنى. (10)
شادی و شاد کردن دیگران خوب است به شرطی که خلاف موازین شرعی نباشد و نیز آسایش اطرفیان به خطر نیفتد که در این صورت باید از آن اجتناب کرد. شادی اگر همراه گناه باشد هر چند در لحظه گناه لذتی دارد اما این لذت آنی و زودگذر است اما اثرات روحی و روانی جبران ناپذیری را با خود دارد. هم در این دنیا و هم در آن دنیا انسان را از لذت بردن از خوشی های ابدی محروم خواهد کرد. اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زینَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَیْنَکُمْ …وَ مَا الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلاَّ مَتاعُ الْغُرُورِ.
خدا در قرآن می فرماید: بدانید زندگى دنیا تنها بازى و سرگرمى و تجمّل پرستى و فخرفروشى در میان شما و افزون طلبى در اموال و فرزندان است، همانند بارانى که محصولش کشاورزان را در شگفتى فرو مىبرد، سپس خشک مىشود به گونهاى که آن را زردرنگ مىبینى؛ سپس تبدیل به کاه مىشود! و در آخرت، عذاب شدید است یا مغفرت و رضاى الهى؛ و (به هر حال) زندگى دنیا چیزى جز متاع فریب نیست! (11)
در اندرزهاى لقمان به پسرش آمده است: موعظه را گوش دار و به آن عمل نما... و به آوازهاى لهو و لعب گوش فرا مده، که آخرت را از یاد تو مىبرد.(12)
عن الرّضا علیه السّلام: اجعلوا لانفسکم حظّا من الدّنیا... و استعینوا بذلک على امور الدّنیا؛ حضرت رضا علیه السّلام فرموده است: از لذایذ دنیوى نصیبى براى کامیابى خویش قرار دهید و تمنیات دل را از راههاى مشروع برآورید، مراقبت کنید در این کار به مردانگى و شرافتتان آسیب نرسد و دچار اسراف و تندروى نشوید. تفریح و سرگرمی هاى لذتبخش شما را در اداره زندگى یارى می کند و با کمک آن بهتر به امور دنیاى خویش موفق خواهید شد.(13)
پی نوشت ها:
1. سوره مائده، آیه 87
2. بقره/ 229
3. احزاب/ 58
4. ارشاد القلوب، ترجمه رضایى، ج1، صص 187 و 188
5. امالى شیخ صدوق، ترجمه کمرهاى، متن، ص 208
6. آداب و سنن، ترجمه جلد شانزدهم بحارالانوار، ص202 و ص: 203
7. سوره انعام/ 31
8. سوره إسراء/ 27
9. ایمان و کفر، ترجمه الإیمان و الکفر بحارالانوار، ج1 ،ص 499
10. ثواب الاعمال، شیخ صدوق، ترجمه بندرریگى،ص 401
11. سوره حدید، آیه 20
12. ارشاد القلوب، ترجمه سلگى، ج1، ص : 189 ص: 191
13. الحدیت، روایات تربیتى، ج2، ص 133
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
4. شادی های غیر مجاز مانند شرکت در مجالس لهو و لعب
* عید نوروز، مورد تأیید اسلام
عید نوروز یک عید ملّی است که مورد تأیید و امضای اسلام عزیز واقع شده است و حتی از سوی امام صادق«سلاماللهعلیه» اعمالی برای آن تعیین شده است و روزی با کرامت و با فضیلت برشمرده شده است. اساساً دین مبین اسلام، آداب و رسوم اقوام و ملل را تا جایی که خرافی یا مغایر با تعلیمات اسلامی نباشد میپذیرد. عید نوروز نیز یکی از رسوم ایرانیها است و امتیازاتی نظیر صله رحم و نظافت و پاکیزگی در آن نهفته است که باید به آن اهمیّت داده شود.
* چه کنیم سال مبارکی داشته باشیم؟
همانطور که در جلسه گذشته بیان شد، یکی از عوامل سقوط آدمی گناه است. گناه زندگی انسان را تاریک و پرتلاطم میکند. در خصوص عید نوروز نیز باید بگوییم: اگر گناه در رفت و آمدها و مراسم عید رخنه کند، عید نوروز و سال پیش رو، نامبارک میشود. اگر عید مردم توأم با گناه باشد، زمینه شقاوت و بدبختی فردی و اجتماعی پبدا میشود. قرآن کریم زندگی همراه با گناه و معصیت را یک زندگی سراسر اضطراب و پریشانی میداند.
«وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَکَأَنَّما خَرَّ مِنَ السَّماءِ فَتَخْطَفُهُ الطَّیْرُ أَوْ تَهْوی بِهِ الرِّیحُ فی مَکانٍ سَحیقٍ» و هر کس به خدا شرک ورزد چنان است که گویى از آسمان فرو افتاده و مرغان [شکارى] او را ربودهاند یا باد او را به جایى دور افکنده است.
کسی که گناه میکند، تابع شیطان است و شرک عبادی دارد. از این جهت قرآن کریم میفرماید: چنین کسی مثل کسی است که از آسمان به زمین بیفتد ولی نمیرد و مرغان شکاری اطراف او را بگیرند یا باد او را به جایی ببرد که پناهی نداشته باشد. قرآن کریم در این آیه، با تشبیه یک امر معقول به یک امر محسوس، شدّت اضطراب و نگرانی انسان گناهکار را توصیف مینماید. بر اساس این آیه شریفه، اگر در این چند روزه عید نوروز، گناه در زندگی کسی پیدا شود، زمینه یک سال اضطراب و نگرانی و غم و غصّه را برای خود فراهم کرده است.
نادیده گرفتن این آیه و آیات مشابهی که زندگی انسان گناهکار را شوم و نامبارک و توأم با اضطراب و نگرانی میداند، موجب میشود سال ناخوش و توأم با گرفتاری و گرههای بازنشدنی در انتظار برخی افراد باشد.
راهکارهای اساسی برخورداری از یک سال مبارک و توأم با نشاط و شادی و برکت، رعایت تقوا و اجتناب از گناه است. «ولَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ» و اگر مردم شهرها ایمان آورده و تقوا پیشه مىکردند، قطعاً برکاتى از آسمان و زمین برایشان مىگشودیم، ولى تکذیب کردند، پس آنها را به سزاى آنچه کسب مىکردند دچار ساختیم.
بدبختی و بیچارگی بسیاری از انسانها در اثر گناه خودشان است و برای رهایی از شقاوت و بدبختی چارهای جز بازگشت به تقوا نیست.
* ضرورت پرهیز از گناه زبانی
در رفت و آمدهای عید نوروز نباید غیبت، تهمت و شایعهپراکنی باشد. در جلسات دید و بازدید نباید به کسی توهین شود که اهانت به دیگران، چه در حضور آنان باشد و چه در غیاب آنان، جنگ با خداوند متعال است. «مَنْ أَهَانَ لِی وَلِیّاً فَقَدْ بَارَزَنِی بِالْمُحَارَبَة» قرآن کریم، غیبت را به خوردن گوشت برادر مرده تشبیه کرده و کسانی که چشم بصیرت دارند، میبینند که برخی در مجالس دید و بازدید عید به جای خوردن میوه و شیرینی، گوشت متعفّن میخورند، یعنی غیبت میکنند.
* لزوم رعایت حجاب و عفاف
عدم رعایت حجاب و عفاف مورد نظر اسلام، همیشه و به خصوص در ایام عید نوروز، گناه بزرگی است. کسی که دستورات قرآن کریم را رعایت نمیکند، کسی که با وجود چندین آیه صریح راجع به حجاب در قرآن کریم، بیحجاب یا بد حجاب است، زندگی مبارکی نخواهد داشت.
فساد اخلاقی که در ایام دیگر سال، جامعه را فراگرفته است، در ایام عید بیش از سایر ایام بروز مییابد و این فساد اخلاقی، بدبختی جامعه را به همراه دارد. جامعهای که در آن جامعه بین زنان و مردان و دختران و پسران، دوستیابی باشد، تباه و نابود شدنی است.
* گناهان تازه و بلاهای تازه
امروزه دل هر کسی را که بشکافی، پر از غم و غصه و دلهره و اضطراب و پریشانی است. این همه نگرانی از کجا سرچشمه گرفته است؟ از گناه و معصیت و نافرمانی خداوند متعال.
حضرت ثامنالأئمه امام رضا«سلاماللهعلیه» میفرمایند: گناهان تازه تازه، بلاهای تازه تازه به همراه دارد. «کُلَّمَا أَحْدَثَ الْعِبَادُ مِنَ الذُّنُوبِ مَا لَمْ یَکُونُوا یَعْمَلُونَ أَحْدَثَ اللَّهُ لَهُمْ مِنَ الْبَلَاءِ مَا لَمْ یَکُونُوا یَعْرِفُونَ» بیماریهای ناعلاج، دردهای بیدرمان و مرگهای ناگهانی، از جمله بلاهای تازهای است که برای مردم پدید آمده است.
* نور خدا، آرامش بخش زندگی
برخورداری از یک زندگی شاد و با نشاط و عاری از بیماریهای جسمی و روحی و منهای غم و غصه و اضطراب و نگرانی، نیازمند تابش نور خداوند در زندگی است. اگر نور خدا باشد زندگی مبارک است و غیر نور خداوند و عنایات حقتعالی، هیچ عاملی نمیتواند زندگی را شاد و با برکت و مبارک گرداند. «وَ مَنْ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُوراً فَما لَهُ مِنْ نُورٍ» و کسى که خدا براى او نورى قرار نداده هرگز نورى نخواهد داشت.
بنابر نظر دین مبین اسلام، همه مردم باید در رفاه و آسایش باشند. اقتصاد اسلام، زندگی ضروری همراه با فقر و مشکلات معیشتی را مردود میداند. بر این اساس، همه باید در اثر کار و تلاش، برای خود و خانواده زندگی رفاهی فراهم کنند و اگر کسی نتوانست، دولت اسلامی باید او را اداره کند و چنانچه دولت نیز نتوانست، همه مردم وظیفه دارند به او رسیدگی کنند نا از زندگی رفاهی برخوردار شود.
یکی از مصادیق تجمّلگرایی در جامعه کنونی، اقدام برخی از مردم برای مسافرتهای تشریفاتی و بدون نتیجه است. مبالغ فراوانی هزینه میکنند، مقادیر زیادی بنزین از بین میرود و منجر به آلودگی هوا میشود و نتیجهای نیز نمیگیرند.
مسافرت مردم به گونهای که رایج شده است به تقلید از غرب است. ولی خود غربیها که در آخر هر هفته، به یک مسافرت ساده و بدون تشریفات میروند و استراحت میکنند و به این صورت هزینه نمیکنند.
مردم تجمّلگرا شدهاند و با کمال تأسّف باید گفت: دولت هم به این آتش دامن میزند. اکنون زمزمه برگزاری جشن نوروز در تخت جمشید یا مکان دیگری وجود دارد. ظاهراً قرار است مبالغ فراوانی صرف جشن عید نوروز و دعوت از میهمانان خاجی شود. بسیاری از این میهمانان که به دعوت دولت به ایران میآیند و مبالغ فراوانی صرف خوردن و بردن آنان میشود، پس از بازگشت به جای اینکه محاسن کشور را بازگو کنند، در رسانهها علیه جمهوری اسلامی بدگویی میکنند.
به ترویج تجمّل گرایی میپردازند و هرچه هم در این خصوص فریاد میزنیم، فایده ندارد.
قرآن کریم میفرماید: «وَ إِذا أَرَدْنا أَنْ نُهْلِکَ قَرْیَةً أَمَرْنا مُتْرَفیها فَفَسَقُوا فیها فَحَقَّ عَلَیْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْناها تَدْمیراً» و چون بخواهیم شهرى را هلاک کنیم، اعیان و خوشگذرانهاى آنها را وا مىداریم تا در آن محیط فسق ورزند و در نتیجه عذاب بر آن [شهر] لازم گردد، پس آنها را به سختى هلاک سازیم.
هلاک یک ملّت، در اثر تجمّلگرایی است که تجمّلگرایی باعث گناهِ روی گناه میشود. نابودی یک ملّت فقط به واسطه سیل و زلزله و نظایر آن نیست، جامعه کنونی که مملوّ از غم و غصه و فقر است، هلاک شده است. اکنون مردم در فقر به سر میبرند. گروهی در رفاه هستند، اما بسیاری از مردم به خصوص در روستاها با مشکلات معیشتی فراوانی مواجه هستند.
* راهکار رفع مشکل ازدواج جوانان
امروزه قضیه تجرّد جوانان و نیز تهیه مسکن برای زوجهای جوان، وضعیّت نگران کنندهای دارد. من یک پیشنهاد برای دولت و ملّت دارم و عقیده دارم اگر به آن عمل شود، مشکل عزوبت جوانان حل میشود. پیشنهاد این است که هم دولت و هم ملّت، در ایام عید نوروز، هرچه صرف تجمّلات و تشریفات میکنند، صرف ازدواج جوانان کنند. اگر چنین کنند، همه پسران و دخترانی که در اثر فقر ازدواج نمیکنند، به یک ازدواج و زندگی مطلوب دست مییابند.
قرآن کریم در خصوص تجمّلگرایی هشدار تکاندهندهای دارد: «وَ أَصْحابُ الشِّمالِ ما أَصْحابُ الشِّمالِ، فی سَمُومٍ وَ حَمیمٍ، وَ ظِلٍّ مِنْ یَحْمُومٍ، لا بارِدٍ وَ لا کَریمٍ، إِنَّهُمْ کانُوا قَبْلَ ذلِکَ مُتْرَفینَ، وَ کانُوا یُصِرُّونَ عَلَى الْحِنْثِ الْعَظیمِ» بنابر تصریح قرآن شریف، مترفین یعنی کسانی که تجمّلگرا بودند، شوم هستند و زیر حرم جهنّم میسوزند. آنان کسانی هستند که به فقرا و بیچارگان رسیدگی نمیکردند و تجمّلگرایی، آنان را به ورطه گناه و معصیت انداخت.
ما تصوّر نمیکردیم، پس از پیروزی انقلاب و برقراری جمهوری اسلامی، تجمّلگرایی داشته باشیم. این تجمّلات و تشریفات، سال پیش رو را نامبارک میکند و نگرانیهای اجتماعی به همراه خواهد داشت.
نوروز زیبایی های زیادی دارد . یکی از آنها زیبایی وصل است . وصل به معبود . وصل به اوکه زیبا است و زیبایی را آفرید. وصل به که خود بهار است و بهار آفرین . او که مقلب القلوب است و محول الاحوال. باشد که به مدال پر افتخار احسن الحال نائل شویم . برای رسیدن به مقام وصل راههای زیادی وجود دارد که یکی ازآنها پرواز در آسمان دعا و نیایش است . بیایید در نوروزبا پرواز در ملکوت سیر کنیم. مرحوم علامه مجلسی در کتاب زاد المعاد آورده است که امام صادق علیه السلام برای نوروز، اعمالی را به معلی بن خنیس آوخت و به او فرمود:چون روز نووز شد، غسل کن و بهترین لباس های خود را بپوش و خودت را خوشبو ساز و آن (اگر توانستی) آن روز را روزه بدار.
پس هنگامى که نماز ظهر و عصر و نافله هاى آن را به جاى آوردى، نمازى چهار رکعتى بگذار (یعنى هر دو رکعت به یک سلام):
در رکعت اوّل: سوره حمد و ده مرتبه سوره انا انزلناه.
در رکعت دوم: سوره حمد و ده مرتبه سوره قل یا ایها الکافرون.
در رکعت سوم: سوره حمد و ده مرتبه سوره قل هو الله احد.
در رکعت چهارم: سوره حمد و ده مرتبه سوره هاى قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ برب الناس را بخوان.
و بعد از نماز به سجده شکر برو و این دعا بخوان:
«اللّهمَّ صلِّ على محمد و آل محمد الاوصیاء المرضیین و على جمیع انبیائک و رسلت بافضل صلواتک و بارک علیهم بافضل برکاتک وصل على ارواحهم و اجسادهم. اللهم بارک على محمد و آل محمد و بارک لنا فى یومنا هذا الذى فضّلته و کرّمته و شرّفته و عَظّمت خطره. اللهم بارک لى فیما انعمت به علىّ حتى لا اشکر احداً غیرک و وسّع علىَّ فى رزقى یا ذاالجلال و الاکرام. اللهم ما غاب عنّى فلا یغیبنَّ عنى عونک و حفظک و ما فقدتُ من شىءٍ فلا تفقد نى عونک علیه، حتى لا اتکلَّف ما لا احتاج الیه یا ذاالجلال و الاکرام»
خدایا درود فرست بر محمد و آل محمد آن اوصیای پسندیده و بر همه پیمبران و رسولانت به بهترین درودها، و برکت ده بر ایشان به بهترین برکت هایت، و درود فرست بر ارواح و اجسادشان، خدایا برکت ده بر محمد و آل محمد، و برکت ده به ما در این روز که آن را برتری داده و گرامیش کرده و شرافتش دادی و مقامش را بزرگ کردی، خدایا برکت ده به من در آنچه به من تفضل کرده ای بدانسان که هیچ کس را جز تو سپاس نگذارم، و روزیم را وسیع گردان، ای صاحب جلالت و بزرگواری، خدایا هر چه از من پنهان شده مبادا کمک و نگهداری تو از من پنهان شود، و هر چه را گم کرده ام مبادا یاری خویش را بر آن از من گم کنی، تا خود را به زحمت نیندازم درباره آنچه را بدان نیازمند نیستم، ای صاحب جلالت و بزرگواری.
چون چنین کنى گناهان پنجاه ساله تو آمرزیده شود .
و بسیار بگو: «یا ذالجلا ل و الاکرام».
همچنین در برخی از کتب آمده است که در وقت تحویل سال این دعا را که مضمون خوب و سازنده ای دارد، بخوانند:
یا مقلب القلوب و الابصار یا مدبر اللیل و النهار یا محول الحول و الاحوال حول حالنا الی احسن الحال
بیایید لحظه های ملکوتی حلول سال نو را با هفت سین آسمانی شروع کنیم . هفت سین نور ، هفت سین فلاح و عاقبت بخیری ، هفت سوره قران را می گویم که به مسبحات مشهورند .
« مسبّحات » جمع « مُسبّح » و از مصدر « تسبیح » به معنای تسبیح کنندگان است. تسبیح یعنی تنزیه و تقدیس خدای متعال از تمام عیوب و کاستی ها و از هر چیزی که لازمه آن عجز و نیاز مادّی و جسمانی بودن است .
هفت سوره از سوره های قرآن کریم با مشتقّات کلمه « سبحان » شروع می شود که عبارتند از : اسراء ، حدید ، حشر ، صفّ ، جمعه ، تغابن ، اعلی. اهمیت این سورهها تا بدان جاست که رسول خداصلى الله علیه وآله هر شب قبل از خواب آنها را مىخواندند.
بهره های معنوی قرائت مسبحات
جابر از امام باقر( علیه السلام) در فضیلت سوره های مسبّحات (سوره هایی که با کلمه سبح یا یسبح شروع می شود) روایت کرده است: هر کس همه سوره های مسبّحات را قرائت کند پیش از آن که بمیرد حضرت قائم (علیه السلام) را درک می کند و اگر بمیرد در جوار رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم خواهد بود. ( ثواب الاعمال ص148) البته خواندنى که توأ م با تفکر و اندیشه ، و سپس الهام گرفتن براى عمل باشد .
هفت سین قرانی
1- سوره مبارکه اسراء
از پیامبر گرامى آوردهاند که فرمود: من قرأ سورة بنی اسرائیل فرقّ قلبه عند ذکر الوالدین اعطی فی الجنة قنطارین من الاجر... هر کس سوره بنى اسرائیل را تلاوت کند، و به هنگام خواندن آیهاى که سفارش نیکى به پدر و مادر مىنماید، دلش نرم گردد و عواطف انسانى او بجوشد، در بهشت پر طراوت و زیبا به او پاداشى ارزانى مىگردد که برابر دو هزار و چهار صد پیمانه است و هر پیمانهاى از آن از همه دنیا و نعمتهاى آن بهتر و ارزشمندتر است.
2- سوره مبارکه حدید
در مورد فضیلت و برترى این سوره مبارکه و پاداش پرشکوه تلاوت شایسته و بایسته آن روایات رسیده دلگرمکننده و انگیزاننده است:
1 - از پیامبر گرامى آوردهاند که فرمود: من قرأ سورة الحدید کتب من الّذین آمنوا بالله و رسوله. کسى که سوره «حدید» را تلاوت کند، از کسانى به شمار خواهد آمد، و در ردیف کسانى نامش نوشته خواهد شد، که به خدا و پیامآورش ایمان آوردهاند.
2 - پیامبر هر شب پیش از آن که سر بر بالش نهد و بخوابد، سورههایى را که با «سبّح» و «یسبح» آغاز مىگردد، همه را تلاوت مىکرد و مىفرمود: انّ فیهن آیة افضل من الف آیة. در این سوره ها، آیهاى است که از هزار آیه برتر است.
3- از حضرت صادق آوردهاند که فرمود: من قرأ سورة الحدید و المجادلة فى صلاة الفریضة و ادمنها لم یعذبه الله حتى یموت ابداً و لایرى فى نفسه و لا فى اهله سوءً ابداً و لا خصاصة فى بدنه. هر کس سوره «حدید» و «مجادله» را در نمازهاى واجب خویش بخواند و تلاوت آن را ادامه دهد، خداى هرگز او را عذاب نخواهد کرد تا بمیرد و در خود و خاندانش هرگز بدى نخواهد دید، و به هیچ بیمارى گرفتار نخواهد شد.
3- سوره مبارکه حشر
پیامبر گرامى در فضیلت این سوره و پاداش تلاوت آن فرمودند: من قرأ سورة الحشر لم یبق جنة و لا نار و لا عرش و لا کرسى و لا الحجب و لا السموات السبع و لا الارضون السبع و الهوام و الریاح و الطیر و الشجر و الدواب و الشمس و القمر و الملائکة الاّ صلوا علیه، و استغفروا له، و ان مات من یومه او لیلته مات شهیداً. هر کس سوره حشر را آن گونه که باید، براى آگاهى و خودسازى بخواند، تمام بهشت و دوزخ، عرش و کرسى، حجابها و آسمانها، زمینهاى هفتگانه، حشرات، بادها، پرندگان، جنبندگان، گیاهان، درختان، خورشید، ماه، فرشتگان و کروبیان بر او درود مىفرستند و براى او آمرزش مىطلبند، و اگر در آن روز یا آن شبى که این سوره مبارکه را تلاوت کرده است، جهان را بدرود گوید، شهید از دنیا رفته است.
و نیز از امام صادق آوردهاند که فرمود: من قرأ اذا امسى «الرحمن» و «الحشر» و کلالله بداره ملکاً شاهراً سیفه حتى یصبح. کسى که سوره «رحمان» و «حشر» را به هنگامه غروب خورشید تلاوت کند، خدا فرشتهاى را با شمشیر برهنه و آماده، مسئول حفاظت خانه وى مىسازد.
4 -سوره مبارکه صف
از پیامبر گرامى آوردهاند که در پاداش تلاوت این سوره فرمود: مَنْ قراء سورة عیسى کان عیسى مُصلیاً علیه، مُستغفراً له مادام فى الدنیا و هو یوم القیامة رفیقه. کسى که سوره «عیسى» را با ایمان و اخلاص و براى آگاهى و عمل شایسته تلاوت کند، آن حضرت بر چنین کسى درود مىفرستد و تا در دنیا زندگى مىکند براى او از بارگاه خدا آمرزش مىخواهد و در روز رستاخیز نیز دوست و رفیق او خواهد بود.
و نیز از حضرت باقر آوردهاند که فرمود: من قراء سورة الصّف و أد من قرائتها فى فرائضه و نوافله صفه الله مع ملائکته و انبیائه المرسلین. هر کس سوره مبارکه «صف» را براى آگاهى و عمل تلاوت کند، و در نمازهاى واجب و مستحب به خواندن آن ادامه دهد، خداى فرزانه او را در صف فرشتگان و پیامآوران جاى مىدهد.
5- سوره مبارکه جمعه
پاداش تلاوت آن در پاداش تلاوت این سوره مبارکه روایات نویدبخشى رسیده است و در فضیلت تلاوت این سوره روایات بسیارى وارد شده ، چه مستقلا و یا در ضمن نمازهاى یومیه :
1 - از پیامبر گرامى آوردهاند که فرمود: و مَنْ قَراء سورة الجمعة اعطى عشر حسنات بعدد من اتى الجمعة، و بعدد من لم یأتها فى أمصارِ المسلمین. هر کس سوره جمعه را آگاهانه و با اخلاص براى آموزش و عمل تلاوت کند، خدا به شمار همه کسانى که در تمامى قلمرو اسلام در نماز جمعه شرکت مىکنند و کسانى که شرکت نمىجویند، به او ده پاداش ارزانى مىدارد.
2 - از ششمین امام نور، حضرت صادق آوردهاند که فرمود: من الواجب على کلّ مؤمن اذا کان لنا شیعة ان یقرأ فى لیلة الجمعة بالجمعة وسبح اسم ربک... و فى صلوة الظّهر بالجمعة و المنافقین، فاذا فعل فکأنما یعمل عمل رسول الله، و کان ثوابه و جزائه على الله الجنة. بر هر انسان توحیدگرا و باایمانى از شیعیان و رهروان راه ما خاندان رسالت، لازم است که در شب جمعه، سوره «جمعه» و سوره «سبح اسم» را بخواند و ظهر جمعه، سوره «جمعه» و «منافقین» را تلاوت کند. و هنگامى که چنین کند، چنان است که گویى کار پیامبر خدا را انجام داده و پاداش و ثواب او از بارگاه خدا، بهشت پرطراوت و زیباى خداست که به او ارزانى خواهد شد. ( با این که عدول از سوره توحید و " قل یا ایها الکافرون” به سوره هاى دیگر در قرائت نماز جائز نیست این مساءله در خصوص نماز جمعه استثنا شده است و عدول از آنها به سوره "جمعه” و "منافقین” جایز بلکه مستحب شمرده است . و اینها همه نشانه اهمیت فوق العاده این سوره قرآن مجید است .)
6- سوره مبارکه تغابن
از پیامبر گرامى آوردهاند که فرمود: و مَنْ قرأ سورة التغابن، دفع عنه موت الفجأة. هر کس سوره «تغابن» را تلاوت کند و در معارف و مفاهیم آن براى راهیابى به سوى حق و درستاندیشى و عملکرد شایسته بیندیشد، مرگ ناگهانى از او دور مىگردد.
و از حضرت صادق آوردهاند که فرمود: مَنْ قرأ سورة التغابن فى فریضته، کان شفیعة له یوم القیامة و شاهد عدل عند من یجیز شهادتها ثم لاتفارقه حتى یدخل الجنة. کسى که سوره «تغابن» را در نماز فریضهاش بخواند، این سوره در روز رستاخیز شفیع او خواهد شد، و در نزد کسى که شفاعت او را مىپذیرد و به آن اجازه شفاعت مىدهد، گواه عادلى به سود او خواهد بود و از او جدا نمىگردد تا به بهشت درآید.
7- سوره مبارکه اعلی
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: من قرأها اعطاهاللَّه عشر حسنات بعدد کل حرف انزلاللَّه على ابراهیم و موسى و محمد(صلی الله علیه و آله) هر کس سوره «اعلى» را بخواند، خدا به شمار هر حرفى که بر ابراهیم و موسى و محمد( صلی الله علیه و آله) فرو فرستادهاست ، ده پاداش به او ارزانى خواهد داشت.
از امیرمؤمنان آوردهاند که: پیامبر گرامى این سوره را بسیار دوست مىداشت، و کسى که نخستین بار با واژههاى آغازینآیه این سوره خدا را ستود، میکائیل بود..
نیز در روایت آوردهاند که: پیامبر و امیرمؤمنان و برخى از یاران به هنگام تلاوت نخستین آیه این سوره، این فرمان را به جان خریده و مىگفتند: «سبحان ربى الاعلى» و ذات بىهمتاى او را ستایش مىنمودند.
و پارهاى آوردهاند که: هر کس این سوره را تلاوت کرد باید با اقتداى به پیامبر همان گونه خدا را بستاید و بگوید: «سبحان ربى الأعلى».
از حضرت صادق آوردهاند که فرمود: من قرأ سبح اسم ربک الأعلى فى فریضة او نافلة قیل له یوم القیامة ادخل الجنة من اى ابواب الجنة شئت ان شاءاللَّه. هر کس سوره «اعلى» را در نماز واجب و یا نافلهاش بخواند، در روز رستاخیز به او ندا مىرسد که: از هر در بهشت که مىخواهى وارد شو.
یکى از یاران امیرمؤمنان در فضیلت این سوره آورده است که: من بیست شب به امامت على (علیه السلام) نماز خواندم، و آن حضرت در همه نمازها سوره «اعلى» را خواند. و آنگاه فرمود: لو یعلمون ما فیها لقرأها الرجّل کل یوم عشرین مرة، و انّ من قرأها فکانما قرأ صحف موسى و ابراهیم الذّى و فى. اگر مردم مىدانستند که تلاوت این سوره چه پاداش پر شکوهى دارد، آنگاه است که هر کدام از شما روزى بیست مرتبه آن را تلاوت مىنمود. و بدانید که هر کس این سوره را تلاوت کند، بسان آن است که کتابهاى موسى و ابراهیم را - که به عهد خود با خدا وفا کرد - خوانده است.
و نیز آوردهاند که: با فرود آیه «فسبح باسم ربک العظیم»، پیامبر فرمود: این آیه را در رکوع نمازهاى خود بخوانید؛ و آنگاه که آیه مورد بحث فرود آمد، فرمود: این آیه را هم در سجده نمازهاى خود بخوانید.
قرآن به اهل ایمان سفارش کرده که ایمان خود را عمیقتر کنید: یا ایهاالذین آمنوا، آمنوا و پیامبر مأمور است که از خدا بخواهد هر روز علمش بیشتر شود، امروز حتى از خُردنانها براى شیر گاو و از خُردهآهنها براى ذوبآهن و از خُردهکاغذها براى کارخانه مقواسازى و از خُردهشیشهها براى کارخانه شیشهسازى و حتى از زبالهها بازیافت دارند.
ما مىتوانیم از تعطیلات عید استفادههاى بسیار بیشترى داشته باشیم همانگونه که حضرت موسى از یوم الزینه براى احقاق حق و ابطال باطل با ساحران وعده گذاشت.
اگر در رمضان و محرم 20 هزار طلبه اعزام بشوند در عید تقریباً تمام طلاب مسافرت مىروند.
اگر اعزام رمضان و محرم نیاز به تأمین اعتبار دارد، در تعطیلات عید همه با پول خودشان به مسافرت مىروند.
اگر رمضان و محرم طلبه براى مردم ناشناس است، در ایام عید همه بستگان دور طلاب فامیل هستند.
اگر در محرم و رمضان افراد مذهبى به مسجد و حسینیه مىروند، در تعطیلات عید همه اقشار دید و بازدید مىروند.
اگر محرم و رمضان تبلیغ همراه با عزادارى است، در عید مىتواند تذکرات کوتاه و مفید همراه با میهمانى و شادابى باشدیعنى پس از دید و بازدید و پذیرایى چند تذکر همراه با نماز جماعت فامیلى صورت گرفته این مربوط به طلاب
اما وظیفه ثروتمندان: فامیل در این دید و بازدیدها مىتوانند مشکلات اقتصادى فامیل را حل کنند.
اما پزشکان مىتوانند در پایان دید و بازدید چند تذکر پزشکى بدهند.
دانشجویان و افراد دبیرستانى مىتوانند ضعف علمى نوجوانان را در این ایام جبران کنند.
اما ریش سفیدان: مىتوانند اگر در فامیل قهرى و کدورتى است، آشتى دهند.
افراد مىتوانند براى بىهمسران همسریابى کنند و با این قبیل کارها مىتوان عید امسال را عید مبارک و هدفمند قرار داد.
سعى شود سفرها و دید و بازدیدها مانع نماز نشود، اکنون که چراغ خانه ما روشن است، چراغ خانه خدا را هم روشن کنیم. اموال بلامصرف مفید را به نیازمندان برسانیم. سعى کنیم در دید و بازدیدها از تجملات بکاهیم. سعى کنیم با وامى که خود مىدهیم و یا واسطه مىشویم براى افراد امین فامیل ایجاد اشتغال کنیم. در دید و بازدیدها اول به دیدن مستضعفان فامیل برویم در عیدىها که پرداخت مىشود تنها به عیدىهاى مادى قناعت نکنیم. اگر شبهاتى را در جلسات مىشنویم پاسخ آنها را (بدون توجیه) تهیه و تیغى که به فکر آنها رفته، بیرون بکشیم
معنای فروردین و سال نو آن است که زمین که هر شبانه روز یکبار به دور خود می چرخد و شبانه روز تولید می کند در طول سال هم یکبار به دور آفتاب می گردد و سال تازه می شود.
ما که ساکن زمین هستیم ناظر بر سیر زمین به دور آفتاب هستیم و اگر ما هم شمس حقیقی داشته باشیم و به دور آن یکبار می گشتیم سال ما نو می شد.
کسی که سنش 50 سال است یعنی 50 بار زمین به دور آفتاب گشت و او 50 ساله شد و اگر این شخص در طول این 50 سال، 50 قدم برنداشته باشد همان کودک 50 ساله است برای اینکه این فرد رشد نکرد و همان توقعات و طرز فکر دوران بچگی را به سبک دیگری دارد.
قرآن کریم افراد را در انتخاب مدار حرکت به سه گروه تقسیم کرده است. گروه اول کسانی هستند که دورهوس می گردند، گروه دوم دور نفس و گروه سوم دور عقل و قلب می گردند. فرمود: برخی ها به دورهوس می گردند و هوامدارند، لذا ظالمانه سیر می کنند؛ بعضی ها به دور میل و امثال میل حرکت می کنند که اینها از گروه اول بالاترند، ولی میانه رو هستند و برخی ها حول عقل و وحی و قلب حرکت می کنند که مصداق کاملش ائمه اطهار علیهم السلام هستند.
پیامبر اکرم(ص) عمر پربرکتی داشتند که خدای سبحان به عمر ایشان سوگند یاد کرد، برای اینکه عمر پیامبر(ص) الگوی عقل و وحی و قلب است.