نوآوری علمی و فنی
بدون تردید یکی از ارکان اساسی و کلیدی حوزه‌های علمیه اندیشه محوری و ماهیت علمی و پژوهشی آن است. بر همین اساس باید حوزه را با مؤلفه‌های پژوهشی و علمی نگریست و هرگونه برنامه‌ریزی برای آن را مبتنی بر این اصل مهم قرار داد.
توجه به این امر خطیر به خصوص در شرایط خاص فعلی که عصر انفجار اطلاعات عنوان گرفته ودنیا لحظه به لحظه در حال تغییر و تحول و پیشرفت‌های علمی و دست یافتن به یافته‌های جدید است بسیار ضروری‌تر است.
یکی از رموز مهم کارآمدی و تأثیر گذاری حوزه به روز بودن و به تعبیر روایات «علم به زمان» است.
حوزه باید این توانمندی را در خود ایجاد کند که در هر شرایطی و در هر عرصه‌ای با زبان خود مخاطبین و منطبق با اقتضائات و ابزار زمان مفاهیم نورانی اسلام را عرضه نماید.
تأکیدهای مکرر مقام معظم رهبری بر تحول اجتناب ناپذیر در حوزه و ضرورت مدیریت آن ناظر بر همین مسئله است. آنچه رهبر اندیشمند انقلاب(مدظله) با درک صحیح و عمیق شرایط کنونی از حوزه انتظار دارند واقعیتی است که شیفتگان حقیقت و تشنگان معارف الهی در سرتاسر جهان از حوزه علمیه قم توقع دارند.
نکات کاربردی و اساسی که در موضوع تحول و نوآوری حوزه در سخنان حکیمانه رهبری به چشم می‌خورد اگر جامه عمل بپوشد بی‌شک انقلابی عظیم و موثر در فرایند تبلیغ و نشر مفاهیم دینی در جهان را به ارمغان آورده و عقب‌افتادگی‌های گذشته را جبران خواهد کرد. هر چند مع‌الاسف باید گفت بسیاری ازاین توصیه‌ها عملی نشده و مایه رنجش خاطر معظم له را نیز فراهم کرده است.
مروری دوباره بر منویات مقام ولایت در خصوص تحول و نوآوری علمی و پژوهشی در حوزه علمیه طی سالیان اخیر ما را با اندیشه‌های بلند و عمیق ایشان آشناتر و موقعیت فعلی و چشم‌انداز آینده حوزه را نمایان‌تر می‌سازد.
آنچه رهبری به کرات برآن تأکید کرده‌اند عبارت است از:
ـ آگاهی از پژوهش‌های معارف و حوادث علمی جهان و حضور در متن حوادث علمی جهان با آگاهی از آخرین نظرات و ایده‌های مربوط به جامعه ... برای واکسینه کردن جامعه اسلامی.
ـ استفاده از آخرین پدیده‌های علمی در مراکز علمی و تحقیقی و بهره‌گیری از علوم کامپیوتری در علوم اسلامی.
ـ آشنایی حوزه علمیه با جریان‌های فکری جهان، شناخت و گزینش مخاطبان و سخن‌گفتن بر اساس استفهام و استفسار آنها.
ـ پی‌ریزی و طراحی یک حرکت و خیزش تازه در رفتار علمی، مباحث اسلامی و رویکرد تازه به معارف الهی و ترویج و تبلیغ اسلام.
ـ غیرت عالمانه و احساس تعلق نسبت به کار علمی.
ـ جمع‌آوری و طبقه‌بندی استعدادهای درخشان و تخصصی کردن رشته‌های علمی.
ـ آشنایی و آموزش علمی و فنی مبانی و معارف دینی و فنون تبلیغ دین.
ـ آشنایی طلاب با یک یا چند زبان زنده دنیا به عنوان ابزاری حتمی.
ـ اهتمام به اصالت دادن به علوم اسلامی همچون تفسیر، حدیث، فلسفه، کلام، رجال و ... در برنامه‌ها و نگاه تخصصی به این علوم.
ـ تجهیز حوزه علمیه به مجموعه‌ای از علوم انسانی که دارای تأثیر در استنباط صحیح و تشخیص درست موضوعات هستند.
ـ استفاده از نیروی مبتکر و خلاق و بازکردن راه برای نوآوری‌های علمی و فنی و تقدیر از پدید‌آورندگان تازه‌های بازار رایج علم دین.
ـ طبقه‌بندی مراحل تحصیلی طلاب، تعیین رشته‌های اختصاصی و مواد آنها، تغییر کتب درسی کنونی، تعیین مدارسی برای رشته‌های مختلف طبق برنامه‌های معین و مدارس ویژه‌ای برای تربیت افرادی در جهت اشتغال در مشاغل خاص طلاب.
ـ تربیت شماری فقیه، محقق، فیلسوف و متکلم در هر سال به عنوان گامی برای ترسیم حوزه مطلوب و ایده‌آل.
ـ ساماندهی امر تبلیغ وعظ و خطابه در کشور.
ـ پاسخگویی کارشناسی به سؤالات مختلف روز در زمینه‌های سیاسی، وظایف کارگزاران حکومت، روابط بین‌الملل، مسایل اقتصادی و پولی وصدها مسأله دیگر که نظام با آنها مواجه ا ست.
ـ تعیین پایان‌نامه‌ها و شهادات مخصوص حوزه علمیه برای درجات مختلف تحصیلی.
ـ شناسایی استعدادهای برجسته برای تحصیل و تهیه امکانات برای پرورش آنها.
ـ تأسیس واحدهای علمی و یا گرایش‌های نو و ابتکاری و تشکیل مدارس ویژه تربیت مبلغ و مدرس برای داخل و خارج کشور.
ـ تعیین کتاب‌های درسی مورد نیاز حوزه و حذف بخش‌های زائد و یا اضافه کردن نکات ضروری به آن با تحقیق لازم و تربیت مدرسینی برای تدریس کتاب‌های جدید.
ـ تشکیل مؤسسه آموزشی و تبلیغات بین‌المللی.
ـ تشکیل و راه‌اندازی کرسی‌های آزاد‌اندیشی.
ـ تجدید نظر در کتب درسی حوزه و محوریت فهم مطالب به جای فهم عبارت با حفظ اصول کلی و مراعات وضوح بیان و متناسب با استعداد طلاب.
ـ تعمیق باورها، عقاید و رسوم با جدیت در طرح مسایل کلامی به موازات فقه با توجه به تشکیک‌های موجود فراوانی که در مسایل اعتقادی می‌شود و پاسخگویی سریع و جامع به شبهات و ابهامات.
