فضایل ماه شعبان

امام صادق (ع) فرمود:
«من صام ثلاثه ایام من شعبان وجبت له الجنه و کان رسول الله صلی الله علیه و آله شفیعه یوم القیامه » هر که سه روز از ماه شعبان را روزه بدارد، بهشت برای او واجب گردد و رسول خدا درروز قیامت شفیعش خواهد بود.

در ماه شعبان امام زین العابدین علیه السلام اصحاب خود را جمع  می کرد و می فرمود:
«معاشر اصحابی اتدرون ای شهر هذا؟ هذا شهرشعبان و کان رسول الله(ص) یقول: شعبان شهری. الا فصوموا فیه محبه لنبیکم و تقربا الی ربکم، فوالذی نفس علی بن الحسین بیده، سمعت ابی الحسین یقول: سمعت امیرالمومنین(ع) یقول: من صام شعبان محبه لنبی الله و تقربا الی الله عزوجل، احبه الله عزوجل و قربه من کرامته یوم القیامه و اوجب له الجنه ».

یاران من! می دانید این چه ماهی است؟ این ماه شعبان است که رسول خدا(ص) می فرمود: شعبان ماه من است، پس در آن روزه بگیریدبه خاطر محبت و دوستی پیامبرتان و برای تقرب به پروردگارتان،به همان خدایی که جان علی بن الحسین در دست اوست از پدرم حسین بن علی(ع) شنیدم که امیرالمومنین علیه السلام می فرمود: هر که به خاطر محبت پیامبر و برای تقرب به خدای عزوجل ماه شعبان راروزه بدارد، خداوند او را دوست خواهد داشت و به کرامتش در روزرستاخیز نزدیک خواهد کرد و بهشت را بر او واجب خواهد گردانید.

رسول خدا(ص) در روایت مفصلی درباره ماه  شبعان و رمضان می فرماید:
«شعبان شهری و رمضان شهر الله عزوجل فمن صام شهری کنت له شفیعا یوم القیامه و من صام شهر الله عزوجل آنس الله وحشته فی قبره و صل وحدته و خرج من قبره مبیضا وجهه آخذا الکتاب بیمینه و الخلد بیساره حتی یقف بین یدی ربه عزوجل فیقول: عبدی فیقول لبیک سیدی. فیقول عزوجل: صمت لی؟ فیقول: نعم یا سیدی فیقول تبارک و تعالی: خذوا بید عبدی حتی تاتوا به نبیی فاوتی به فاقول صمت شهری فیقول نعم فاقول له: انا اشفع لک الیوم قال فیقول الله عزوجل اما حقوقی فترکتها لعبدی و اما حقوق خلقی فمن عفا عنه فعلی عوضه حتی یرضی. قال النبی فآخذ بیده حتی انتهی به الی الصراط فاجده زحفا زلقا لایثبت علیه اقدام الخاطئین، فآخذ بیده فیقول لی صاحب الصراط: من هذا یا رسول الله؟ فاقول هذا فلان باسمه من امتی، کان قد صام فی الدنیاشهری ابتغاء شفاعتی و صام شهر ربه ابتغاء وعده، فیجوز الصراطبعفو الله عزوجل حتی ینتهی الی باب الجنه فاستفتح له فیقول رضوان ذلک الیوم امرنا ان نفتح الیوم لامتک.
قال ثم قال امیرالمومنین(ع):
صوموا شهر رسول الله(ص) یکون لکم شفیعا و صوموا شهر الله تشربوا من الرحیق المختوم و من وصلها بشهر رمضان کتب له صوم شهرین متتابعین ».

شعبان ماه من است و رمضان ماه خدای عزوجل. پس هر که ماه مراروزه بدارد، در روز قیامت شفیعش خواهم بود و هر که ماه خدا راروزه بدارد خداوند در قبرش وحشتش را از بین می برد و او رامانوس می سازد و تنهائیش را می زداید و هرگاه از قبرش خارج شودبا روی سفید و در حالی باشد که در دست راستش کتابش را گرفته وجاودانگی را در دست چپش و می آید تا در برابر خدای عزوجل قرارگیرد پس خداوند به او می فرماید: بنده ام! پاسخ می دهد: لبیک یامولای من! خداوند می فرماید: به خاطر من روزه گرفتی؟
عرض می کند: آری مولای من، پس خداوند تبارک و تعالی می فرماید:
(ای فرشتگانم) دست بنده ام را بگیرید و او را نزد پیامبرم بیاورید. پس او را به حضور رسول خدا می رسانند. پس من به اومی گویم: ماه مرا روزه گرفتی؟ (شاید مقصود جزئی از ماه شعبان باشد نه همه اش) می گوید: آری! پس من به او می گویم: من امروزشفاعتت می کنم.
سپس خدای عزوجل می فرماید: اما من از حقوق خودم به خاطر بنده ام گذشتم و اما حقوق دیگر بندگانم که بر گردن او هست، هر که ازاو بگذرد و عفوش کند، من آنقدر تعویضش می کنم تا راضی گردد.
رسول خدا(ص) فرمود:
پس من دست او رامی گیرم تااینکه او را به صراط می رسانم، پس آن راصاف ولغزنده می یابم که گامهای خطاکاران برآن ثابت نشود و بلغزد،پس من دست او را می گیرم، فرشته موکل به صراط می گوید: ای رسول خدا، این کیست؟ می گویم: این فلان است (اسمش را می آورم) او درماه من (شعبان) به خاطر دریافت شفاعتم، روزه گرفته و ماه خدا(رمضان) را به خاطر وعده الهی روزه گرفته، پس در بهشت را برای او می گشایم و رضوان (فرشته بهشت) می گوید که در آن روز به ماامر می شود که در بهشت را بر امتت بگشائیم.

سپس امیرالمومنین(ع) فرمود: ماه رسول خدا را روزه بدارید تادر روز رستاخیز شفیعتان باشد و ماه خدا را روزه بگیرید تا ازرحیق مختوم (شراب گوارای بهشتی) بیاشامید و هر که ماه شعبان را به ماه رمضان بپیوندد، برای او پاداش دو ماه پی در پی نوشته شود.

ابوالصلت هروی گوید: در آخرین جمعه از ماه شعبان خدمت امام هشتم علیه السلام مشرف شدم. حضرت فرمود:

ای اباالصلت! ماه شعبان بیشترش گذشت و اینک جمعه آخرش فرارسیده پس تلافی کن در این چند روز آخر، آنچه از تقصیرهایت دراین ماه گذشته است و روآور به آنچه برای تو سودمند است وبسیار دعا کن و از خدا طلب آمرزش گناهانت نما و قرآن را بسیارتلاوت کن و از گناهانت توبه کن تا چون ماه مبارک رمضان فرا رسدخود را برای خدا خالص و آماده گردانیده باشی و امانت کسی رادر گردن خود نگذار جز آنکه آن را ادا کنی و کینه مومنی را دردل قرار نده جز آنکه بیرونش کنی و تقوای الهی داشته باش و براو در پنهان و آشکار توکل کن زیرا هر که بر خدا توکل کند، خدااو را بس است و در بقیه این ماه بسیار خدا را بخوان. و اما درفضیلت ماه رمضان آنقدر روایت از معصومین(ع) رسیده است که کتاب ها برای نوشتن لازم است، همین بس که در این ماه خدا، درهای بهشت گشوده و درهای جهنم بسته می شود و پاداش کارهای خیر مضاعف و دو برابر می گردد; پس باید بسیار تلاش کرد که خدای نخواسته درهای جهنم بر رویمان باز نشود. (1)

اعمال ماه شعبان

الف - دعای روز سوم شعبان

و روز پنجشنبه سوم شعبان مولود حسین بن علی علیه السلام بود، آن روز روزه دارد و این دعا بخواند:

اَللّهُمَّ إِنّی أَسْئَلُکَ بِحَقِّ الْمُوْلُودِ فی هذا الْیَوْمِ الْمَوْعُودِ بِشَهادَتِهِ قَبْلَ اسْتِهْلالِهِ وَ وِلادَتِهِ بَکَتْ لَهُ السَّماءُ وَ مَنْ فیها وَ الأَرْضُ وَ مَنْ عَلَیْها و...

و امام صادق علیه السلام فرمود: هرکس که هر روزی از ماه شعبان هفتاد بار بگوید: أَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذی لا إلهَ إِلاّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ و أَتُوبُ إِلَیْهِ. خدای تعالی او را در افق مبین بنویسد، و آنْ شکلِ زمین هامون و نرم بود در پیش عرش و درو جوی هاست روان و بر کنار آن قدح ها به عدد ستارگان و هر روز در شعبان صد بار بر پیغمبر و آلش درود فرستد که آن فاضل ترین عمل ها است.

ب- اعمال شب نیمه شعبان

1- خواندن دعای کمیل : در روایات آمده است که کمیل، امیرالمؤمنین علیه السلام را در شب نیمه ی شعبان در حال خواندن این دعا مشاهده کرده است و گفته است: با مولایم امیرالمؤمنین در مسجد کوفه نشسته بودم، عده ای از اصحاب پرسیدند: معنای این آیه چیست؟: فیها یفرق کل امر حکم؛ در آن شب هر چیزی با حکمت معین می شود». حضرت فرمود: منظور شب نیمه ی شعبان است. سوگند به کسی که جان علی به دست اوست،بنده ای نیست مگر این که تمام خیر و شری که به او می رسد، در این شب قسمت می شود و این خیر و شرها از شب نیمه ی شعبان تا شب نیمه ی شعبان سال بعد به او می رسد و بنده ای که این شب را زنده داشته و با دعای خضر به درگاه خدا دعانماید، دعای او اجابت می شود.

وقتی که امیرالمؤمنین بازگشت، شبانگاه به دیدار او رفتم و گفتم: برای خواندن دعای خضر آمده ام. حضرت فرمود: بنشین کمیل! اگر این دعا را حفظ کنی و در شب های جمعه یا ماهی یکبار یا سالی یکبار یا در تمام عمر یکبار با آن دعا کنی باعث کفایت رزق و آمرزش تو خواهد شد. حال بنویس: «اللهم انی اسئلک برحمتک التی وسعت کل شئی...»

2- زیارت امام حسین علیه السلام : و در شب نیمه شعبان زیارت حسین علیه السلام کردن فضل بسیار دارد. زیارت امام حسین علیه السلام در بارگاه شریف یا از مکان های دور مستحب است و کسی که او را زیارت کند، مانند کسی است که خدا را درعرش او زیارت کرده باشد.

3-  غسل کردن

4- نماز:  چهار رکعت نماز کند در هر رکعتی پس از الحمد صد بار «قل هو الله أحد» بخواند چون فارغ شود بگوید: اللهُمَّ إنّی إلَیْکَ فَقِیرٌ و مِنْ عَذابِکَ خائِفٌ مُسْتَجیرٌ. اَللّهُمَّ لا تُبَدِّلُ اسْمی...

و روایتست از امام موسی کاظم علیه السلام از پدرش أبی عبدالله جعفربن محمد الصادق علیه السلام که در این شب چهار رکعت نماز کردن، در هر رکعتی دویست و پنجاه بار «قل هو الله أحد» بخواند و از امام رضا علیه السلام روایت است که در این شب نماز جعفر باید کرد و گفت: شنیدم از پدرم که دعا را در این شب اجابت بُوَد.

و پیغمبر که جبرئیل علیه السلام گفت: هر که شب نیمه شعبان صد رکعت نماز کند و در هر رکعتی ده بار «قل هو الله» بخواند، نمیرد تا جای خود در بهشت ببیند و شراب بچشد یا ببینند از برای وی.

پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود: جبرئیل علیه السلام بیامد و مرا گفت: ای محمد! بفرمای امت خود را تا در شب نیمه شعبان ده رکعت نماز کنند، در هر رکعتی پس از الحمدْ ده بار «قل هو الله» بخوانند و سجده کنند و در سجده بگویند: اَللّهُمَّ لَکَ سَجَدَ سَوادِی و خَیالی و بَیاضی یا عظیمَ کُلِّ عَظیمِ. اغْفِرْلِیَ الذَّنْبَ الْعَظیمُ فَإِنَّهُ لا یَغْفِرُهُ غَیْرُکَ.

هر که این نماز کند خدای تعالی هفتاد و دو هزار گناه از دیوان وی محو کند و هم چندان نیکویی بنویسد وی را و از پدر و مادرش هفتاد هزار سیّئه محو کند.

و امام باقر علیه السلام فرمود: شب نیمه شعبان فاضل ترین شب هاست پس از شب قدر و خدای تعالی سوگند خورده است که درو هیچ سائل را رد نکند چون معصیتی نخواهد؛ باید که اجتهاد کند در دعا و ثنا برای خدای و آن شبْ ما را که اهل بیت پیغمبریم در مقابله شب قدر است پیغمبر را.

و هر که درو صد بار «سُبْحانَ اللّهِ» بگوید و صد بار «الْحَمْدُلِلّهِ» و صد بار «لا إلهَ إِلاَّ اللّهُ» و صد بار «اَللّهُ اَکْبَرُ» خدای تعالی بیامرزد گناهان او را همه و هر حاجت که وی را بود آنچه خواهد و آنچه نخواهد همه را روا کند. (2)

ج- آخرین جمعه  شعبان

صالح هروی نقل می کند که: در آخرین جمعه ی شعبان به دیدن امام رضا علیه السلام رفتم. حضرت فرمود: بیشتر شعبان گذشت و این آخرین جمعه ی آن است. کوتاهی گذشته ی خود را جبران کن و بسیار دعا و استغفار کن و خیلی قرآن بخوان و از گناهانت توبه کن تا وقتی ماه رمضان می آید، مخلص برای خدا باشی و هیچ امانتی به گردنت نباشد مگر آنی که آن را رد کنی و هیچ کینه ای از مؤمنی در دلت نباشد مگر آنی که آن را از بین ببری و از هرگناهی که انجام می دهی دست بردار و تقوای خدا را پیشه کن و در نهان و آشکارت به او توکل کن و در باقیمانده ی این ماه این دعا را زیاد تکرار کن:

«خدایا! اگر در این مدت که از شعبان گذشته ما را نبخشیدی، در مدتی که از آن مانده ما را بیامرز» زیرا خداوند متعال به احترام ماه رمضان در این ماه افراد زیادی را از آتش رها می کند.

د- سه روز آخر شعبان

روزه  این سه روز برای کسی که تمام این ماه را روزه نگرفته فضیلتی دارد که سزاوار نیست مراقب آنرا ترک کند.

شیخ صدوق از امام صادق علیه السلام روایت نموده است: کسی که سه روز آخر شعبان را روزه گرفته و آن را به ماه رمضان وصل کند، خداوند روزه ی دو ماه پی در پی برای او می نویسد.